AGI là những hệ thống có thể học mọi tri thức, có nhận thức, vượt qua trí thông minh của con người và đang khiến nhiều chuyên gia lo sợ.
Tháng 6/1956, một nhóm nhà khoa học và toán học từ khắp nước Mỹ tụ họp tại Đại học Dartmouth. Họ lên tầng cao nhất của khoa toán, tranh luận về một chủ đề mới đến mức khi đó còn chưa có tên gọi.
“Họ không thống nhất được việc nó thực sự là gì, thực hiện nó thế nào, hay gọi nó ra sao”, Grace Solomonoff, góa phụ của một trong những nhà khoa học, kể lại trên Smithsonianmag. Những gì các chuyên gia đang bàn là làm sao tạo ra được một “cỗ máy biết nghĩ”.
Hội thảo Dartmouth là một trong những khởi đầu của công cuộc tìm kiếm kéo dài hàng thập kỷ về trí thông minh nhân tạo. Trước đó, từ 1948, Alan Turing, cha đẻ ngành khoa học máy tính, cũng dự đoán về sự hình thành của AI toàn năng, có thể tư duy, học hỏi tương tự con người.
Trong hàng chục năm qua, hầu hết giải pháp được các nhà nghiên cứu đưa ra theo hướng AI hẹp (Narrow AI), chuyên thực hiện những nhiệm vụ riêng. Ví dụ, tổ chức tài chính dùng AI để dự đoán thị trường chứng khoán. Google đưa AI vào chẩn đoán bệnh tim. Người dùng sử dụng ChatGPT để làm văn, viết thơ, dùng Dall-E để vẽ tranh.
Tuy nhiên, thứ mà các nhà khoa học hướng tới là trí tuệ nhân tạo tổng quát AGI (Artificial General Intelligence) – những cỗ máy có khả năng tư duy như loài người. Khái niệm này được nhà vật lý người Mỹ Mark Gubrud đề cập trong các thảo luận về chủ đề tự động hóa từ 1997.
AGI – trí tuệ nhân tạo tự động có khả năng tư duy như con người
Vậy AGI là gì, nó khác gì so với những chatbot như ChatGPT, Bard, Bing Chat, … đang được các hãng công nghệ trên thế giới phát triển và đưa đến người dùng như hiện nay. Và tại sao các nhà nghiên cứu lại kinh sợ nó đến như vậy?
Cho dù chưa có một định nghĩa chính xác, nhưng nhiều chuyên gia cho biết AGI là hệ thống có khả năng tự động hoá cao và có thể thực hiện công việc có giá trị kinh tế tốt hơn cả con người. AGI không chuyên về một lĩnh vực nào cụ thể như hầu hết các hệ thống AI hiện nay. Nó có khả năng thích nghi và tổng quát hoá qua một loạt các tác vụ, cũng như có thể đạt được các kỹ năng đặc trưng của con người: đó là có ý thức và trực giác. Còn theo OpenAI, AGI được xem là một trí tuệ nhân tạo siêu thông minh và có ích cho nhân loại.
Các AGI rất khác biệt so với các chatbot đang được người dùng sử dụng phổ biến hiện nay. Về cơ bản, các chatbot như ChatGPT, Bing Chat hay Bard đều là các ứng dụng vận hành dựa trên những mô hình ngôn ngữ lớn (các LLMs). Trong khi AGI là một loại AI về lý thuyết có thể thực hiện được các tác vụ trí tuệ và có ý thức và trực giác như con người, các chatbot và các mô hình LLMs hiện nay chỉ là loại AI được huấn luyện bằng khối lượng dữ liệu khổng lồ để đưa ra các câu trả lời dựa trên những mô hình mà nó học được từ dữ liệu.
Các chuyên gia trong lĩnh vực AI đang biểu hiện sự hoài nghi về việc đạt được AGI trong tương lai gần do độ phức tạp và thách thức liên quan. Sự hoài nghi này xuất phát từ sự thiếu hiểu biết về trí tuệ ở cấp độ con người và khó khăn trong việc sao chép nó trong máy móc. Mặc dù khái niệm về AGI đã được nhiều người biết đến thông qua khoa học viễn tưởng, nhưng thực tế vẫn còn xa vời so với khả năng được mô tả.
Tại sao nhiều học giả lại e sợ AGI
Dù mới chỉ có trên lý thuyết, nhưng khả năng của AGI đã gây ra nhiều lo ngại cho các chuyên gia và học giả trong ngành. Là một hệ thống tự động hoàn toàn – thậm chí có thể tự nhận thức – AGI có thể vượt trội con người trong hầu hết công việc mang giá trị kinh tế.
Hơn thế nữa, khả năng học hỏi liên tục không biết mệt mỏi có thể sẽ làm cho công nghệ AGI trở nên thông minh hơn cả con người. Điều đó làm các chuyên gia lo ngại về những rủi ro tiềm tàng của công nghệ này khi cuối cùng chúng ta không thể kiểm soát được nó.
Ngay cả khi chưa có trí tuệ vượt trội con người, AGI cũng có thể tạo ra những tác động đáng kể đối với thị trường lao động, khi thay thế con người trong nhiều lĩnh vực. Bên cạnh đó, còn có những lo ngại liên quan đến vấn đề đạo đức trong việc phát triển AGI.
Hơn thế nữa, các chuyên gia còn lo ngại rằng các AGI còn gián tiếp đe dọa đến nhân loại theo cách khác. Kết hợp với những tiến bộ công nghệ khác, việc con người lạm dụng công nghệ AGI có thể gây ra các mối đe dọa khác đến chính nhân loại.
Chính các lo ngại này đã khiến nhiều nhà nghiên cứu AI, các chuyên gia trong lĩnh vực này cùng lên tiếng kêu gọi các tập đoàn công nghệ kiềm chế việc phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo cao cấp này. Tuy nhiên cuộc chạy đua phát triển AI giữa các hãng công nghệ, thậm chí giữa các quốc gia đang làm lu mờ lời kêu gọi này.
Liệu điều này có phải là nguyên nhân cho quyết định chóng vánh về việc sa thải CEO Sam Altman của OpenAI hay không? Cho đến giờ tất cả vẫn chỉ là phỏng đoán. Nhưng nếu quả thật điều đó có liên quan đến một công nghệ do công ty đang phát triển, có lẽ họ nên giải thích vì điều đó.
Làm thế nào để thích nghi và phát triển cùng AGI
Tôi đã từng sợ AGI cho đến khi tôi nhận ra một vài ý tưởng quan trọng. Điều đầu tiên là sẽ vẫn có những trò chơi để chơi ngay cả trong thế giới hậu AGI. Vốn dĩ tôi là người rất tham vọng và suy nghĩ rằng tôi sẽ không thể đạt được tất cả các mục tiêu của mình, sẽ không thể đạt được mức độ thành công mà tôi mong muốn trước khi AGI được tạo ra, điều đó làm tôi lo lắng, đặc biệt là những người sinh ra trước đó khoảng 10-15 năm sẽ có lợi thế lớn chỉ vì họ có nhiều năm sống hơn. Nhưng thật sự, sau khi suy nghĩ nhiều về điều này, vẫn sẽ có những trò chơi hoặc cách để tiến lên, cách để cạnh tranh và thành công ngay cả trong thế giới hậu AGI. Và những trò chơi đó có lẽ sẽ rất khác với những gì chúng ta có ngày hôm nay, nhưng nhận thức này đã làm tôi lạc quan hơn nhiều về việc tạo ra AGI, rằng tôi vẫn sẽ có thể thành công và đạt được điều gì đó.
Một ý tưởng khác làm tôi lạc quan hơn về việc tạo ra AGI là nhìn lại lịch sử loài người và nghĩ về lợi thế chính của chúng ta, lý do tại sao chúng ta vượt trội và đánh bại tất cả các loài khác. Một trong những sức mạnh chính của chúng ta là khả năng thích nghi. Đó là siêu năng lực của con người. Vì vậy, dù có bao nhiêu thay đổi, hỗn loạn và không chắc chắn, và tin tôi đi, sẽ có rất nhiều trong 2-5 năm tới, con người rất giỏi trong việc thích nghi. Vì vậy, mặc dù tất cả điều này có vẻ đáng sợ, và tin tôi, nó cũng khiến tôi sợ hãi, tôi thực sự tin rằng chúng ta sẽ thích nghi và vượt qua tất cả.
Nhận thức tiếp theo mang lại cho tôi nhiều hy vọng là AGI rất có khả năng sẽ bị rò rỉ. Nghe có vẻ kỳ lạ, để tôi giải thích. Tôi tin rằng một trong những nguy hiểm lớn nhất, thực sự là nguy hiểm lớn nhất, là việc kiểm soát tập trung AGI. Nếu chỉ có một số ít người kiểm soát công nghệ mạnh mẽ nhất trong lịch sử thế giới, tôi tin rằng điều đó là tồi tệ. Tôi tin rằng nó nên được mã nguồn mở và truy cập được cho tất cả mọi người. Nhưng tất cả những gì cần là một người hành động tốt, một người có đạo đức để rò rỉ AGI. Và tôi không có ý rò rỉ các trọng số, mặc dù điều đó sẽ rất tuyệt, chỉ cần rò rỉ thông tin rằng nó đã được tạo ra, rằng nó thực sự tồn tại và làm như Edward Snowden đã làm nhưng đối với AGI. Với sức mạnh và tính chất chuyển đổi của công nghệ này, cơ hội rằng một trong những người này tồn tại và sẽ làm điều đó khá cao, điều này làm tôi rất vui.
Một ý tưởng khác làm tôi cảm thấy tích cực hơn về việc tạo ra AGI là những người chăm chỉ sẽ thống trị. Ý tôi là nếu bạn nhìn vào người bình thường, những người ghét làm việc, chỉ muốn xem TV, bản chất họ muốn có những hệ thống như UBI tồn tại, những người đó sẽ không làm gì thêm, không làm gì có ích. Tôi không nói về mức độ xã hội, không bàn luận về việc đó là tốt hay xấu, rõ ràng là không tối ưu. Tôi chỉ đang cố gắng nói từ góc độ cá nhân, những người làm nhiều hơn cần thiết sẽ có lợi thế lớn và khoảng cách giữa những người làm tối thiểu và những người luôn làm nhiều hơn và luôn đẩy mạnh sẽ ngày càng lớn hơn. Có ý kiến cho rằng AGI sẽ là sự cân bằng lớn và sau khi nó được tạo ra, không có gì khác quan trọng nữa, và thành thật mà nói, tôi hoàn toàn không đồng ý với điều đó. Hãy suy nghĩ về điều này, nếu những người nhận được các khoản UBI không làm gì, những người làm sẽ có lợi thế lớn và sẽ vượt trội. Nhóm một, nhóm hai, những người hành động thêm và làm nhiều hơn sẽ hoàn toàn thống trị.
Nhận thức tiếp theo rất quan trọng đối với tôi cá nhân, đó là tất cả mọi người sẽ trải qua sự hỗn loạn do AGI tạo ra. Bạn biết đấy, điều đó làm tôi không yên tâm trong một thời gian dài, biết rằng tôi dành cả ngày học về AI, sử dụng AI, thử nghiệm về nó, tôi có nghĩa là đó là tất cả những gì tôi làm, nhưng tôi vẫn cảm nhận được sự hỗn loạn và tôi vẫn còn chưa đâu vào đâu, tôi vẫn muốn thử nhiều công cụ AI hơn, đọc thêm nhiều bài báo AI hơn, xem nhiều video AI hơn, podcast nhiều hơn dù đó là tất cả những gì tôi làm. Và tôi nhận ra rằng tất cả mọi người sẽ trải qua sự hỗn loạn này, không có cách nào tránh khỏi. Nhưng một khi tôi nhận ra điều tốt nhất tôi có thể làm là chuẩn bị kỹ càng hơn người khác, có sự rõ ràng hơn mọi người, điều đó đã cho tôi cảm giác tốt. Nó cho tôi cảm giác rằng, được rồi, tôi sẽ vẫn cảm thấy hỗn loạn dù thế nào, không quan trọng bao nhiêu cuộc phỏng vấn CEO và podcast tôi xem, bao nhiêu nghiên cứu tôi làm, bao nhiêu công cụ AI tôi sử dụng, bao nhiêu lập trình tôi làm, tôi sẽ vẫn cảm thấy không chắc chắn và hỗn loạn, nhưng điều tốt nhất tôi có thể làm là chuẩn bị kỹ hơn và có sự rõ ràng hơn mọi người.
Ý tưởng tiếp theo sẽ làm bạn lạc quan hơn về tương lai là việc đạt được cuộc sống mơ ước và hoàn thành mục tiêu sẽ dễ dàng hơn bao giờ hết. Đó là vì AI và AGI sẽ tạo ra nhiều cơ hội hơn và sẽ có nhiều phần mềm, nhiều giải pháp hơn, khởi nghiệp sẽ ít gặp rào cản hơn. Trước đây bạn cần nhiều vốn và phải thuê nhân viên để xây dựng một doanh nghiệp lớn, nhưng sẽ có những công ty tỷ đô với chỉ một hoặc hai người vì mọi người sẽ có quyền truy cập vào các tác nhân AI và các công cụ AI khác nhau làm cho việc xây dựng cuộc sống mơ ước trở nên dễ dàng hơn nhiều. Đây là một lý do khác khiến tôi nghĩ rằng bạn nên hy vọng và lạc quan về tương lai.
Các chính phủ rất chậm trễ về AI. Nếu bạn theo dõi bất cứ điều gì từ Mỹ hoặc châu Âu, bạn sẽ thấy rằng quy định rất chậm trễ và những người đó chỉ đang bắt kịp dù có Sam Altman và những người khác nói chuyện với họ suốt. Điều này thực sự tốt cho những người như bạn và tôi, những người không có quyền lực, không điều hành đất nước vì nó chuyển động quyền lực về phía chúng ta. Nó chuyển quyền lực từ những người trong Thượng viện, Quốc hội, Tổng thống, vào tay những người đang ở tuyến đầu của AI, những người đang nghiêm túc với nó, đang nghiên cứu nó và đang theo kịp sự thay đổi. Vì vậy, điều này rõ ràng là một điều tốt.
Trong thế giới hậu AGI, sự tò mò và khả năng thích nghi sẽ là những đặc điểm quý giá nhất. Một trong những điều tốt nhất về AGI là nó sẽ làm cho việc tìm kiếm những người có cùng sở thích dễ dàng hơn gấp 100 lần. Hãy nghĩ về điều này, tính cách và sở thích của mọi người, những gì bạn làm, sở thích của bạn và tất cả những thứ đó, tất cả những gì bạn làm sẽ được chuyển đổi thành một cơ sở dữ liệu vector đa chiều. Nếu bạn không biết điều đó có nghĩa là gì, cơ bản là bạn biết đấy, một cơ sở dữ liệu là tất cả các điểm khác nhau này, vì vậy bạn có thể có tôn giáo của bạn, quan điểm chính trị của bạn, mức độ thể dục của bạn, những gì bạn giải trí, tất cả những điểm đó, và sẽ có hàng chục nghìn điểm sẽ được chuyển đổi thành cơ sở dữ liệu vector, sau đó có thể được tìm kiếm qua tìm kiếm vector những người khác có sở thích tương tự, sở thích tương tự, đam mê tương tự và bạn có thể tìm thấy những người bạn thân mà bạn thậm chí không thể tưởng tượng được. Những người có lẽ sống ở phía bên kia của hành tinh mà bạn nếu không sẽ không bao giờ gặp hoặc tìm thấy. Những người đó chúng ta sẽ có thể tìm thấy, dù đó là bạn mới, đồng nghiệp mới, không quan trọng, đó sẽ là một kỷ nguyên của sự hợp tác và cộng đồng và hỗ trợ chưa từng có. Nếu điều đó không làm bạn hy vọng về thế giới hậu AGI, tôi không biết điều gì sẽ làm bạn hy vọng.
